Tuin van Zeeland logo
Nieuwsbrief oktober 2019
Voorwoord

November is in aantocht, en dan is het tijd voor onze donateursmiddag. Vooral vanwege parkeerproblemen zijn we in de afgelopen jaren verhuisd van de Concertzaal, via de Kloveniersdoelen naar Grand Café Willem. Die locatie is ons vorig jaar erg goed bevallen. Ook hebben we gekozen voor de vrijdagmiddag, omdat velen dan vrij zijn en nog voor het donker weer thuis kunnen zijn.
Het afgelopen jaar is bijzonder druk geweest voor ons “dunnetjes” bezette bestuur. Door de enorm verbeterde financiële situatie in ons land is het blijkbaar tijd voor een grondige renovatie en uitbreiding van stad en land, waarbij natuur- en cultuurbelangen sterk naar de achtergrond worden verdrongen. In dit tempo zadelen we onze kinderen en kleinkinderen op met een onherstelbare verwoesting. Helaas is er geen tijd meer voor uitgebreide onderzoeken naar werkelijk haalbare oplossingen. Op alle gebied lijkt onze natuur er eerder op achteruit te gaan. In vorige decennia gebouwde peperdure kolencentrales gaan dicht en worden omgebouwd tot biomassacentrales om nog een beetje rendement op te leveren. Op de grote rivieren varen binnenschepen volgeladen met kolen richting Duitsland en ze komen terug met vermalen boomstammen om te verbranden in biomassacentrales. Uit Canada lossen 300 meter lange bulkcarriers in de Rotterdamse haven om hun lading hier te verstoken. Duidelijk is dat het areaal bomen in de wereld de klos is. En dat terwijl we in deze tijd in volle vaart moeten aanplanten, want volwassen bomen zijn verslaafd aan CO2 en nemen enorm veel fijnstof op. Voordat een nieuw geplante boom evenveel CO2 opneemt als zijn voorganger zijn we 30 jaar verder. Verheugd zijn we daarom dat we boswachter Karel Leeftink bereid hebben gevonden als gastspreker op te treden. Staatsbosbeheer is bezig met het dunnen van de bossen om meer variatie in soorten beplanting te krijgen. Op zich een uitstekend plan waardoor de eenzijdigheid verdwijnt en waardoor misschien zelfs sommige ziekten (iepziekte en essentaksterfte) te dislokaliseren zijn. Er is veel kritiek op de wijze van snoeien met zware machines , maar anders zal het financieel niet haalbaar zijn. Allemaal zeer interessante onderwerpen, dus tot dan.
Dit zal mijn laatste voorwoord zijn als voorzitter van onze Stichting. Om medische redenen mag ik geen bestuurlijke functie meer vervullen voor wat de aansprakelijkheid betreft. Wel blijf ik in het bestuur als gewoon lid functioneren. Dit is geen directe oproep, maar als U zich geroepen voelt...welkom.

Carel Peterson

Donateursmiddag
Graag nodigen we u uit voor onze donateursmiddag op vrijdag 15 november, 16.00 uur, net als vorig jaar in Grand Café Willem/Hof van Buren (adres Oranjelaan 17 Middelburg; zijstraat onder gebouw aan de Nassaulaan). U wordt verwacht in de Anna van Burenzaal.
De hoofdschotel wordt gevormd door een inleiding door de heer Karel Leeftink, boswachter van Staatsbosbeheer. Meer hierover in het voorwoord van deze nieuwsbrief. Kijk intussen vast ook eens op zijn blog: www.boswachtersblog.nl/aanzee/ en op twitter, @boswachterkarel.
De zaal is open vanaf 15.30 uur. Na afloop bieden we u in het Grand Café een drankje aan.
Campus Groenewoud

De HZ is samen met de UCR neergestreken in het voormalige provinciekantoor aan het Groenewoud. The University of Applied Sciences wil naast het bestaande gebouw een onderzoekscentrum bouwen op de hoek met de Poelendaelesingel. Het ontwerp is gereed. Onderdeel van dit plan is de herinrichting van het terrein aan de achterzijde tegen het bolwerk. Hierover hebben wij samen met de groenmensen van de gemeente overleg gehad met architect en opdrachtgever. Men wil hier een campusidee realiseren door het gebouwencomplex meer te integreren in het groen. Daarvoor wordt het aangrenzende deel van het bolwerk meegenomen. Ook de bomenstrook langs de Poelendaelesingel verdwijnt om het nieuwe gebouw een iconische uitstraling te geven. De gemeente noch wij waren hier blij mee. De bolwerken zijn rijksmonument. De heesterbeplanting dient ter afscherming van de binnenstad. Het nieuwe complex mag niet het aangrenzende bolwerk confisqueren ter meerdere eer en “groene” glorie van de HZ/UCR. Ook bepleiten wij herstel van de bomenrijen langs de aangrenzende wegen. We hebben een tegenvoorstel gedaan en wachten op een vervolgoverleg.

Bestaand
Nieuw
Waterschap
We zitten in de auto van het waterschap (hierna WS) voor de jaarlijkse schouw op Walcheren en komen aan op de Breeweg. Veel dunne essen, meeste in de haag, met dode takken. De slechte exemplaren staan op de rooilijst, ze groeien niet meer en de dode takken vallen op de weg. De betere essen blijven staan. Dit beeld zien we op veel plekken terug.
Dan een bocht: goed uitzicht is voor het WS van primair belang in verband met de verkeersveiligheid, dus hier geen haag.
Daar waar de boeren vanaf de weg hun land op kunnen, over wat ze een dam noemen, is aan weerszijden 20 meter geen begroeiing. De agrarische ondernemer op de trekker wil met zijn steeds grotere machines, vrij uitzicht.
Waarom komen er aan de Noordweg in Biggekerke zo weinig bomen terug, vragen we. Inderdaad, hier kunnen meer bomen teruggeplant worden, belooft het WS.
Hetzelfde aantal bomen planten, als er gerooid worden, is lastig , zegt het WS. Om veiligheidsredenen of vanwege ruimtegebrek in de berm, tussen weg en sloot. Ook nieuwe bekabeling in de berm wordt aangevoerd als reden.
Veiligheid op de weg staat voor het WS met afstand bovenaan als afweging om te rooien.
Het WS past al jaren een aantal van onze aanbevelingen toe. Zoals: niet meteen de hele weg kaalslaan, maar eerst de ene dan de andere kant. Of: gefaseerd in de tijd. Bij een lange rij worden eerst 200 meter en later weer 200 meter gekapt.
Tijdens de meest recente rondrit konden we het WS er van overtuigen aan de Noordweg meer abelen aan te planten, de Veldersweg aan de plantlijst toe te voegen, aan de Domineesweg een bosplantsoen te planten (in verband met de zoute wind) en aan de Rammekensweg de 24 prachtige oude abelen te laten staan. Ze vormen geen enkel risico.
De wegen waar deze winter gerooid wordt zijn: Baaiweg, Breeweg, Domineeshofweg, Hogelandseweg (plan 2018), Kloosterweg, Meinersweg, Noordweg (Biggekerke), Veldersweg, Kluithoekweg. Er wordt overal teruggeplant. Diverse soorten, zoals veldesdoorn, linde, iep, abeel, wilg en populier, om risico van ziektes te beperken. Het WS experimenteert ook met schimmels voor een betere ontwikkeling van de wortels.
We hopen dat het WS meer plantlocaties gaat vinden. Populieren dichter in de rij zetten (geen 10 maar 8 meter tussenruimte) helpt al. Maar waarom, omwille van het befaamde zicht op de Zeeuwse duinen, zoveel wegen boomloos houden? Langs de stammen zie je de duinen ook nog en bovendien lijkt een beplant landschap groter. Zoals een begroeide tuin groter lijkt dan een zelfde oppervlakte met enkel gras. Kunnen grote parkeerter-reinen vergroend worden? Kan de maximumsnelheid op de binnenwegen omlaag, zodat bomen dichter op de weg kunnen staan? (de Engelsen hebben daar geen probleem mee). En: oude bomen , die geen kwaad doen, mogen gerust heel oud worden.
Boom van het jaar

Beuk met de natte voeten

Johan Antheunisse heeft deze meer dan 175 oude beuk aan de Herengracht in Middelburg voorgedragen voor de landelijke verkiezing van de Boom van het jaar 2019. De Zeeuwse kandidatuur heeft hij moeiteloos binnengesleept. Landelijk eindigde de beuk “met de natte voeten” op de vierde plaats. Als je het aantal stemmen relateert aan het inwoneraantal per provincie was hij op de tweede plaats geëindigd, na de “mooie beuk” in Bladel. De stoere Zeeuwse poten of het Brabants juffertje. Oordeelt u zelf maar. Volgend jaar gaan we voor de hoofdprijs. Of toch maar niet? De winnaar van 2018, de beroemde eik in de middenberm van de A58 bij Breda moet wijken voor een nieuw viaduct!
www.sbnlnatuurfonds.nl

“Een Waals! Initiatief”

Dit kopte de Vlaamse krant “De Morgen” van 10 september 2019. Een paragraaf in het Waalse regeerakkoord doet in Vlaanderen de wenkbrauwen fronsen. De regering is van plan om 4.000 kilometer hagen aan te leggen “en/of” om een miljoen bomen te planten. Ze wil de hagen vooral in het open landschap in Wallonië neerpoten, om zo de biodiversiteit te verbeteren.
“4.000 kilometer hagen lijkt mij een stevig engagement”, zegt Jan Verroken van Regionaal Landschap Dijleland, een van de zestien Regionale Landschappen, de organisaties die in Vlaanderen de hagen aanleggen. “Vorig jaar hebben we in heel Vlaanderen 100 kilometer kunnen aanplanten. Dat zijn alle hagen, heggen en houtkanten samen.”
De Regionale Landschappen werken daarvoor samen met natuurorganisaties en particulieren, die een stukje grond ter beschikking stellen. “De moeilijkheid bij het planten van hagen is niet de kostprijs”, zegt Verroken, “maar wel om mensen te overtuigen om een haag aan te leggen. Je hebt dus ook personeel nodig dat letterlijk de boer op gaat om met mensen te praten.” Meer hagen zijn op zich geen gek idee. Omdat kleine afzonderlijke bosjes voor dieren moeilijk bereikbaar zijn, hebben hagen een belangrijk nut om leefgebieden van dieren met elkaar te verbinden. Langs een haag kunnen twee populaties makkelijk met elkaar in contact komen. Hoe meer de diertjes elkaar kunnen opzoeken, hoe meer ze ook met elkaar kunnen paren. Dat zorgt ervoor dat het risico op inteelt kleiner en de genenpool groter wordt.
“Voor egels of muizen zijn die hagen echte snelwegen”, zegt Wim Veraghtert van Natuurpunt. “Op veel plaatsen zijn de hagen of heggen al verdwenen. In Vlaanderen is dat een heel prangend probleem geworden, want de natuur is hier erg versnipperd. Kleine vogels zoals de geelgors en de kneu doen het heel slecht.”
Een haag of heg is dan wel een goede snelweg voor egeltjes, maar grotere houtkanten met bomen kunnen ook als luchtverkeersleiders werken voor vleermuizen. “Omdat ze bijna blind zijn en een echo uitzenden, blijven ze altijd dicht bij bomen of gebouwen vliegen”, zegt Veraghtert. “Die kaatsen de echo dan terug, zodat de vleermuizen weten waar ze zijn. Houtkanten met struiken die je enkele meters hoog laat groeien zijn dan veel waardevoller dan kleine hagen.”
Eerder heeft de groene ondernemer Louis De Jaeger enkele opmerkelijke ideeën geopperd om de biodiversiteit te verbeteren. De Jaeger deed een voorstel aan het Vlaams Parlement om graskantjes langs de wegen of in parken niet meer te maaien, omdat langer gras en bloemen beter zijn voor insecten dan een gemillimeterd gazon. Hij schreef ook een brief naar koning Filip om de tuinen in het Kasteel van Laken te laten uitgroeien tot bloemenweiden. De Jaeger vindt het Waalse idee alvast “fantastisch”, zegt hij. “Meer haagkanten zijn beter voor de biodiversiteit, maar kunnen ook beter regenwater opvangen. De wortels van de hagen houden de bodem vast, zodat die beter beschermd wordt tegen erosie. Daarnaast zijn ze ook een goede filter tegen fijn stof. Ik zou zeker alle snelwegen vol bloemen en hagen zetten.”
Frans Jonkers zegt hierover: na het lezen van dit artikel werd ik, als rechtgeaarde Nederlander, inwoner van Zeeland en bestuurslid van de Tuin van Zeeland wel erg verlegen van zulk een mooi initiatief. Moet nu uitgerekend een Waalse regering ons de weg wijzen hoe wij om moeten gaan met de natuur en de voormalige tuin van Zeeland? Ik dacht terug aan de boeren in Den Haag. Ook zij zouden dit moeten aanvoeren om de natuur te herstellen en hun echte goodwill te tonen voor de natuur. Ook het vee zou hiervan enorm profiteren. Voor Walcheren zou een tiende van dat aantal al een prachtig resultaat zijn en tevens een voorbeeld voor Nederland.
Wat kan de Tuin van Zeeland doen? Dit vergt natuurlijk gedegen samenspraak met overheden, natuurorganisaties en eigenaren. Er ligt nog een heel karwei voor de Tuin van Zeeland

Financiën

Wij werken met een jaarlijkse begroting om de vinger aan te pols te kunnen houden. Voor 2019 gingen wij uit van:

- vaste kosten (bank, website, lidmaatschap Bomenstichting en ZMf) > 430
- nieuwsbrieven (3x) > 700
- donateursmiddag > 300
- overig > 200

Totaal € 1630 aan uitgaven. We hoopten een ongeveer gelijk bedrag (€1500-1600) aan donaties te krijgen om quitte te spelen. We lijken er dit jaar goed uit te springen. De vaste kosten vallen hoger uit door meer aandacht voor de website (+100). Daar staat tegenover dat we een nieuwsbrief minder hebben gemaakt. Dat tikt aan (ca.-150). Ook de wisseling van de Kloveniersdoelen naar Grand Café Willem scheelt aanzienlijk (-100). De meevallers hebben we nodig om het lagere bedrag aan donaties (1400) op te vangen.
Per saldo blijven we goed in de pas. We hoeven onze spaarpot niet aan te spreken.
We gaan wisselen van bank. De Triodosbank past beter bij onze doelstelling dan de ING.

Lopende zaken

- Fort den Haakwegn

In het gebied tussen Vrouwenpolder en Breezand gaat veel op de schop voor nieuwe ontwikkelingen. Hierbij wordt o.a. naast de tennisbanen een parkeerterrein aangelegd. Vijf prachtige, vitale eiken dreigen daardoor te worden gekapt. De TvZ heeft B&W van Veere voorgesteld deze eiken binnen het gebied te verplaatsen. Er is nog geen officiële reactie, maar men schijnt het te duur te vinden.

-Nollebos

Er zijn inmiddels drie werksessies geweest. Een duidelijke visie is er nog niet. Een analyse en modellen / streefbeelden wel. En een stevige organisatie van de weerstand ook. Toegankelijkheid, onderhoud, zichtbaarder maken van cultuurhistorische elementen e.d. geven niet veel ophef. Aanpassing van het watersysteem (zilt/zoet) wordt al problematischer. Verbetering van de overgang Boulevard-Nollebos lijkt ook kansen te maken. Nieuwbouw op de kanovijver en de sauna blijven zeer hete hangijzers. De door de gemeente gestelde kaders roepen nog altijd veel weerstand op. Omwonenden willen in grote meerderheid dat het Nollebos zoveel mogelijk blijft zoals het is. Eind 2019-begin 2020 komt BoschSlabbers samen met de gemeentelijke projectgroep met een integraal streefbeeld. Naast inhoud ook uitvoeringsmogelijkheden (partijen, financiën).
www.vlissingen.nl/inwoner/wonen/wijken-en-kernen/binnenstad/nolleboswestduingebied

-Cleene Hooge
Het verzet van velen, waaronder de TvZ (zie ons voorstel op onze website), heeft niet mogen baten. De raad houdt vast aan ruime bebouwingsmogelijkheden binnen de contour van de kreekrug (maximaal 100 woningen!). Het is gelukkig niet urgent. Hopelijk werkt de tijd mee en draait men nog bij.

-Trekdijk
Er is een soort patstelling ontstaan. Het participatieteam kwam niet tot een gezamenlijk voorstel. Daarom hebben de werkgroep en de Middelburgse Bedrijvencentrale afzonderlijke voorstellen gedaan. Het College kan zich daar niet in vinden en komt met een eigen voorstel. Men blijkt gefocust op een bedrijventerrein om zo uit de kosten te komen. De functionele noodzaak lijkt ver te zoeken. Het landschap blijft ondergeschikt. Eens weggegeven voor altijd verloren. Hopelijk is de raad het straks met ons eens.

-Inventarisatie Vlissingen
De gemeente heeft ons gevraagd een bijdrage te leveren aan de actualisering van de lijst van monumentale bomen. Veel werk, maar we hebben onze expertise graag ter beschikking gesteld. We hopen het dit jaar nog af te kunnen ronden.

-Kanaal door Walcheren?
Zoals we in de vorige nieuwsbrief schreven, zijn de bij het beheer van het Kanaal betrokken overheden op initiatief van de TvZ met elkaar in overleg om de kap- en herplantplannen op elkaar af te stemmen. Wegens uitstel van het voor september geplande vervolgoverleg kunnen we hierover nog geen nieuws melden.